Koźle (niem. Cosel), obecnie dzielnica, w której usytuowany jest kościół, otrzymało prawo miejskie najprawdopodobniej w 1291 roku na prawie śremskim nadanym przez księcia Kazimierza II Bytomsko – Kozielskiego. Wraz z nadaniem tego prawa powołano parafię być może przy istniejącym już kościele lub kolegiacie św. Zygmunta, który prawdopodobnie istniał już od XII wieku, jednak dokumenty wzmiankują o nim dopiero od 1222 roku. Przypuszcza się, że już pod koniec XIII wieku, lub przed 1403 rokiem kozielski kościół był w posiadaniu zakonu joannitów.
Początki
Zachował się dokument darowizny z 1414 roku przeora joannitów grobnickich, Mikolasza Godawa, na rzecz pewnej kaplicy i ołtarza w kościele św. Zygmunta. Liczne pożary, które trawiły miasto w latach 1417 – 1455 zniszczyły drewniany kościół. Uratowała się jedynie przyległa do niego kaplica pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, konsekrowana w 1323 roku. Prawdopodobnie była to budowla samodzielna i oddzielona murem od korpusu kościoła. Do około 1460 roku za świątynie mieszkańcom Koźla służyła owa kaplica, aż do momentu zainicjowania budowy nowego murowanego kościoła. Odbudowę zapoczątkował w 1489 roku starosta Jan Bielik z Kornicy, który zdołał jedynie ufundować nowe sklepienie nad prezbiterium.
Dalsze dzieje kościoła
W latach 30-tych XVI wieku, kiedy panował na Śląsku ruch reformacyjny, kościół przejściowo znalazł się w rękach innowierców, a następnie opustoszał i uległ zniszczeniu, dodatkowo zapadły się dach i sklepienie. Dopiero nowy właściciel Koźla, Jan von Oppersdorff, podjął się odbudowy kościoła, która potrwała do 1570 roku, kiedy kościół został na nowo konsekrowany. Do odbudowy wykorzystano stare fundamenty i mury boczne. Wybudowano nowe sklepienia naw kościoła oraz – jeśli wcześniej faktycznie kaplica Zwiastowania Najświętszej Marii Panny stała osobno – połączono ją z korpusem kościoła. Podczas przebudowy starosta również gruntowanie wyremontował kaplicę, pod którą wybudował kryptę grobową dla swego rodu. Dodatkowo dobudowano jedną z dwóch zaplanowanych wież. Po zakończeniu prac budowlanych kościół nadal zachował charakter gotycki. XVIII i XIX wiek przyniosły ogromne straty dla kościoła. Spustoszenie pogłębiły wojny napoleońskie, podczas których, w 1807 roku Koźle było oblężone przez 6 miesięcy. Po wojnach napoleońskich (1792-1815) państwo pruskie musiało spłacić odszkodowania wojenne Francji, dlatego też sięgnięto po dobra kościelne, zwłaszcza zakonne. W 1810 roku odbyła się sekularyzacja klasztorów w Prusach, zaś dwa lata później odbyła się aukcja majątku kościelnego w Koźlu. Zakupiony w 1719 roku w klasztorze w Opawie obraz Matki Boskiej zwany Szkaplerznym odkupił mieszczanin Bredel i ofiarował go kościołowi parafialnemu, w którym znajduje się do dziś.
Wiek XIX i XX
W połowie XIX wieku przeprowadzono prace renowacyjne, odnowiono tynki i wymieniono okna. W latach 1897–1899 oblicowano cegłą klinkierową zewnętrzne ściany kościoła zakrywając detale renesansowe i nadano kościołowi charakter neogotycki oraz wybudowano mur oporowy wokół kościoła. Aż do roku 1929 kościół podlegał władzy pruskiej, do momentu, kiedy ówczesny proboszcz, ksiądz Józef Ferche odzyskał go i w latach 30-tych przeprowadził prace renowacyjne. Ostatnie remonty w kościele zostały przeprowadzone w 1993 roku i po powodzi w latach 1996 – 1997. Obecnie kościół jest trójnawową, czteroprzęsłową pseudohalą z transeptem i kaplicą. Posiada trójprzęsłowe prezbiterium zamknięte trójbocznie, flankowane zakrystią od północy i kaplicą Zwiastowania Najświętszej Marii Panny od południa. Kaplica jest dwuprzęsłowa, zamknięta trójbocznie od wschodu. Kościół przykryty jest sklepieniem krzyżowo – żebrowym, prezbiterium nakryte sklepieniem sieciowym. Od strony południowo – zachodniej znajduje się renesansowa wieża z ostrołukowymi oknami ostatniej kondygnacji.
Źródło Zabytki sztuki w Polsce. Śląsk, red. Red. S. Brzeziccki, Ch. Nielsen, G. Grajewski, D. A. Schubert, Zarys historii parafii św. Zygmunta i św. Jadwigi Śląskiej w Kędzierzynie – Koźlu A. Weltzel, Geschichte der Stach, Herrschaft wid ehemaligen Festwig Kosel, Kosel 1888 http://www.k-k.pl/dokumenty/historia_miastaiparafi-1945.html http://www.k-k.pl/dokumenty/kozielskie.html hhttp://www.kedzierzynkozle.pl/bip/index.php?t=200&id=21610
