U zbiegu ulic św. Mikołaja i Odrzańskiej stoją, niby rodzeństwo trzymające się za ręce, dwie połączone ze sobą kamieniczki. Są to Jaś i Małgosia, dwa domki ochrzczone w ten sposób po II wojnie światowej przez ludność przybywającą do Wrocławia. Osadnikom kamieniczki przypominały postacie z baśni braci Grimm – młodszego Jasia i starszą Małgosię. Budynki te są pozostałością po domach altarystów, czyli służby kościelnej, opiekującej się ołtarzami, działającej przy kościele farnym pod wezwaniem św. Elżbiety.
Arkada łącząca budynki jest pozostałością po bramie prowadzącej na przykościelny cmentarz, działający do 1773 roku, kiedy to oficjalnie zakazano grzebania zmarłych w obrębie miasta. Dziś świadczy o tym tylko napis znajdujący się na kartuszu Mors Ianua Vitae, czyli Śmierć bramą życia. Dawniej brama ta była zamykana wrotami, po których dziś żaden ślad nie przetrwał. Historia Jasia i Małgosi Nie wiadomo dokładnie kiedy powstały obie kamieniczki. Przypuszcza się, że wbudowano je w tym miejscu w XV wieku. Mniejszy Jaś, stojący przy św. Mikołaja 1, to właściwie dwa połączone ze sobą domy. Oba budynki były trzykondygnacyjne, choć pozostały jednookienny fragment kamieniczki stojącej niegdyś pod numerem 2, był nieco wyższy. Obecną wysokość i dwuspadowy dach budynki zyskały pod koniec XVI wieku. Pierwotnie kamieniczki stanowiły część południowego muru cmentarnego, stąd Jaś jest bardzo oszczędny w budowie. Ma gładką Małgosia, podobnie jak jej brat, składa się z dwóch dawnych budynków altarystów, czego wyrazem jest jej adres – ulica Odrzańska 39/40. Kamieniczka pojawia się na planach miasta w 1562 roku, jako wschodnie obrzeże ówczesnego cmentarza. Dwa lata później, w 1564 zostaje gruntownie przebudowana: dobudowuje się jej drugie piętro oraz dwuspadowy dach z trzema szczytami od wschodu. Ponadto w tamtym czasie powstają kamienne obramienia wszystkich okien, a na parterze zostaje wstawiona kosztowna krata okienna ozdobiona godłem składającym się z dwóch skrzyżowanych kluczy i młotka oraz datą z inicjałami D 1564 H. Dodatkowo w czasie remontu w narożnik od strony Rynku wbudowany zostaje granitowy fragment romańskiej kolumny z zlikwidowanego w 1529 opactwa benedyktyńskiego na Ołbinie. Obecnie fragment ten przechowywany jest w Muzeum Architektury we Wrocławiu. Swój obecny wygląd kamienica zawdzięcza kolejnej przebudowie, z 1740 roku. Zyskała ona wtedy trzecie piętro oraz charakter barokowy. Architekci zajęli się również elewacją i ozdobili okna sztukaterią. Wcześniej, gdyż w 1728 roku przebudowana została brama pomiędzy kamieniczkami przez architekta Christoph Hackner. Wówczas to, zyskała ona formę barokową.elewację z niewielkimi, prostokątnymi oknami w kamiennych obramieniach. Odkryte na nowo Podczas II wojny światowej kamieniczki niewiele ucierpiały, stąd kolejny remont przeprowadzono dopiero w latach 1959-1960 według projektu architekta Emila Kaliskiego. We wnętrzach odkryto wtedy wiele zachowanych detali z okresu renesansu, jak choćby drewniane stropy ozdobione roślinnymi ornamentami. Małgosię po remoncie przekazano Towarzystwu Miłośników Wrocławia, którego siedzibą jest do dziś, zaś w piwnicy urządzono nastrojową kawiarenkę. Kolejnego remontu budynki doczekały się w latach 1972-1975, również pod okiem Kaliskiego. W 1995 Jaś trafił pod opiekę wrocławskiego artysty grafika i profesora Akademii Sztuk Pięknych Eugeniusza Geta-Stankiewicza, który urządził w nim warsztat miedziorytu i prowadzi warsztaty ze studentami. To właśnie dzięki temu panu kamieniczka nazywana jest też Domkiem Miedziorytnika. Artysta na murach budynku umieścił dwie płaskorzeźby Zrób to sam i Łeb w wieńcu laurowym. Dodatkowo w 2005 roku Get-Stankiewicz na jeden ze ślepych otworów okiennych nałożył płatki prawdziwego złota. Warto wspomnieć, że tuż przy Jasiu mieści się wejście do krainy krasnoludków.
Źródła:
Maciej Małachowicz Kamieniczki Jaś i Małgosia we Wrocławiu, Kalendarz Wrocławski 1980. Wojciech Chądzyński Wrocław jakiego nie znacie, 2005