O architekturze i wnętrzu bazyliki
Jest bez wątpienia jedną z najpiękniejszych świątyń w Polsce. Posiada najwyższą na Śląsku i piątą co do wielkości w naszym kraju wieżę o wysokości 101,5 metra. O jej wyjątkowości świadczy też m.in. barokowe wnętrze zamknięte w gotyckiej budowli. Kto zlecił jej wybudowanie? Jak powstawała? Czyje dzieła w sobie kryje? Przyjrzyjmy się historii i architekturze świdnickiej Katedry pod wezwaniem św. Stanisława i św. Wacława.
Niepodważalny skarb architektury
Nie trzeba znać się na sztuce czy architekturze, by docenić piękno katedry w Świdnicy. Gotycka, orientowana, trójnawowa bazylika ze strzelistą wieżą, może onieśmielać swoją wielkością. Po stronie zachodniej znajdują się cztery, bogato zdobione portale z piaskowca, pochodzące z 1427 roku, ktore przedstawiają między innymi sceny Ukrzyżowania, Matkę Boską z Dzieciątkiem, czy też Dwunastu Apostołów. Powyżej portali znajduje się największe gotyckie okno w budowlach sakralnych na Śląsku. Wewnątrz katedry, gotyckie strzeliste mury łączą się z barokowym bogactwem. Sklepienie sieciowe w nawie głównej pokryte jest dekoracją freskową wykonaną w 1739 roku przez Johanna Georga Etgensa z Brna, zaś nawy boczne zamyka sklepienie krzyżowe. Katedra pod wezwaniem św. Stanisława i św. Wacława bez wątpienia od razu zachwyci każdego. Z zewnątrz wrażanie robi już sama wysokość wieży, w środku zachwyca bogate wyposażenie wnętrza, liczne ołtarze, kaplice, rzeźby oraz inne dzieła sztuki.
Jan Riedel, Jerzy Weber i uczeń Wita Stwosza – architekci katedralnego wnętrza
Jan Riedel jest autorem większości obiektów wyposażenia wnętrza: ołtarza głównego, ołtarzy bocznych, ambony, większości rzeźb i wydatnych, ozdobnych ram obrazów. Świdniczanie zawdzięczają mu też barokizację wystroju bazyliki i wprowadzeniem francuskich cech do polskiego baroku. Niezwykle ciekawe jest, że jedynym tworzywem jakie wykorzystywał Riedel było drewno.
Jerzy Weber jest twórcą kaplicy Matki Boskiej Świdnickiej z wizerunkiem XVI-wiecznej Maryi oraz z posągami męczenników św. Stanisława i św. Wacława, przez wielu mieszkańców uznawanych za patronów miasta. Największym dziełem tego artysty jest jednak Orkiestra Niebiańska, która stanowi ozdobę jednego z największych i najbardziej przykuwających uwagę katedralnych obiektów – organów.
Najcenniejszym dziełem gotyckim, które zachowało się z okresu średniowiecza jest poliptyk przedstawiający scenę zaśnięcia Matki Boskiej w kaplicy zwanej Chórem Mieszczan. Jest to kopia głównego ołtarza Kościoła Mariackiego w Krakowie autorstwa Wita Stwosza. Z racji tych powiązań przypuszcza się, że poliptyk wykonał jego uczeń. Również z tego okresu pochodzi Pieta.
Ołtarze i kaplice
Na wspomnianym ołtarzu głównym, ukończonym przez Riedla w 1694 roku, można podziwiać liczne rzeźby przedstawiające następujące postacie: Najświętszą Marię Pannę Królową Wszechświata, Boga Ojca, Ducha Świętego, a także świętych Floriana, Franciszka Ksawerego, Ignacego Loyolę, Jerzego, Stanisława i Wacława.
Warto wyróżnić następujące ołtarze: Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryji Panny, poświęcony św. Dyzmie, św. Judy Tadeusza oraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.
W katedrze znajdują się liczne kaplice poświęcone różnym świętym, oprócz weberowskiej Matki Boskiej Świdnickiej, można wymienić między innymi kaplicę: Chrzcielną, Franciszka Ksawerego (zwaną dziś kaplicą Serca Jezusowego), św. Ignacego Loyoli (znana też jako kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej), św. Jadwigi, św. Jana Chrzciciela, św. Józefa, Trzech Króli.
Inne zabytki
Nie sposób opisać wszystkich katedralnych zabytków w krótkim artykule. Niektóre z ich wymagają chociażby wymienienia. Są to: kolumna św. Floriana, portal zwany Bramą Oblubienicy – po stronie północnej, gotycka rzeźba św. Anny Samotrzeciej czy też barokowy posąg św. Jana Nepomucena.
Istotnymi obiektami są również chóry: Chór Organowy i Chór Bractwa Maryjnego. Na drugim z wymienionych znajduje się obraz przedstawiający wspominanego w pierwszej części tekstu księcia świdnickiego Bolka II Małego.
Katedra dzisiaj
Strzelista, rekordowa pod względem wysokości, wieża świdnickiej katedry zachęca do zwiedzania, a piękne bogate wnętrze z pewnością zatrzymuje turystów na dłużej i zachęca do powrotów. Kilka dni temu mieliśmy okazję, która połączyła obcowanie w tym wyjątkowym barokowym miejscu ze słuchaniem muzyki z tego okresu (choć nie tylko). Okazją tą była możliwość uczestnictwa w koncercie inauguracyjnym XVI Festiwalu Bachowskiego, z którego zdawaliśmy relację. W imieniu redakcji serdecznie zapraszam na przyszłe koncerty festiwalowe.
Źródła:
Czerwiński J., Wrocław i okolice, Warszawa 1989.
Nowotny S., Wieża kościoła farnego pw. św. Stanisława i św. Wacława w Świdnicy, Świdnica 2000.
Simon H., Historia świdnickiej katedry, Świdnica 2004.
http://www.katedra.swidnica.pl/index.php/o-katedrze
